ایمانسرا

اخلاق یهودی در کتاب جامعه سلیمان

موضوع کنفرانس امروز در مورد کتاب جامعه سلیمان میباشد . در ابتدا چارت  بحث را مشخص میکنیم .

1.     برای این موضوع در ابتدا باید تعریفی در مورد اخلاق ارائه بدهیم و ویژگیهایی که ما را بر آن میدارد تا یک متن را اخلاقی بدانیم بیان کنیم .

2.     در مرحله بعد ببینیم آیا این ویژگیها را در کتاب جامعه سلیمان میتوان یافت .

3.     در مرحله آخر نیز به جمع بندی مطالب میپردازیم.

مقدمه

در مورد اخلاق می توان گفت که به دلیل گرایشها و تعریف های مختلفی که از دین یهود در اعصار مختلف وجود دارد نمیتوان تعریف جامع اطراف و مانع اغیار از اخلاق در یهودیت ارائه داد.اما آنچه به طور اجمال میتوان بیان کرد اینست که خداوند در تورات و در سفر پیدایش(27:1)  میفرماید: انسان به صورت خدا خلق شده است. از آنجا که انسان به صورت خدا خلق شده پس بالاترین و والاترین کمال اخلاقی انسان اینست که خود را شبیه خدا کند. این سخن را می توان پایه و شالوده مهم ترین اصل اخلاقی تورات که همان تقلید از خدا میباشد دانست.پس انسانها سعی میکردند که هر چه بیشتر و حتی الامکان خود را شبیه خدا کنند و هر راهی و هر عمل و کرداری که آنها را به این هدف نزدیک کند میتواند یک امر اخلاقی باشد.

از جمله اموری که یک فرد یهودی را به این هدف نزدیک می گرداند احترام به پدر و مادر، قتل نکردن، زنا نکردن ، دزدی نکردن، شهادت دروغ ندادن علیه هم نوع و...میباشد که در جای جای تورات و خصوصا در ده فرمان آمده است.

 پس امر اخلاقی مشتمل بر رفتارهای شخص برای رسیدن به غایت کمال که همان شبیه خدا بودن است می باشد.

حال سوال این است که راه رسیدن به خدا چیست؟ و به عبارت دیگر به چه طریقی میتوان به این امور و احکام اخلاقی دست یافت؟

کوتاه سخن اینکه اخلاق دینی می تواند پاسخوگی این سوال باشد و آن هم اینکه مرجع و منبع دستیابی به امور اخلاقی هم نص خداوند است که از طریق پیامبر او به ما رسیده است.

در این کنفرانس بر آنیم تا به بررسی یکی از این نصوص الهی به نام جامعه سلیمان بپردازیم تا ببینیم که تا چه حد به مسئله اخلاق پرداخته شده است و آیا می توان این کتاب را یک متن اخلاقی دانست یا خیر؟

بررسی کتاب جامعه سلیمان

ابتدا یک طرح کلی از این کتاب بیان میدارم:

در ابتدا این کتاب با بیان این مسئله آغاز میگردد که همه چیز بطالت است و حول و حوش این گزاره به بیان مسائلی میپردازد که همه امور ظاهری که در دنیا اتفاق می افتد و هر روزه ما شاهد آن هستیم ، همانطور که قبل از ما دیگران شاهد بودند و بعد از ما نیز آینده گان شاهد خواهند بود تکراری است و چیز تازه ای نیست پس نتیجه میگیریم که بطالت است.

بعد از آن مواردی را ذکر کرده و مدعای خود را مبنی بر باطل بودن آن امور تکرار میکند،

مانند بطالت حکمت، بطالت لذات، بطالت حکمت و جهالت  و بطالت زحمت.

سلیمان در این بابها خود را جامعه معرفی میکند و میگوید من در پی باد زحمت به حکمتی دست یافتم که در اورشلیم بر همگان برتری یافتم ولی در آخر همه آن را بطالت میداند زیرا در پی باد زحمت است و همچنین نتیجه میگیرد در کثرت حکمت کثرت غم است و هر که علم را بیفزاید حزن را می افزاید.

در مورد لذات میگوید هر آنچه از لذات خواستم بدست آوردم از خانه و تاکستانها بسیار گرفته تا بانو و بانوان پس در این زمینه هم بر همه آنان که تابه اکنون در اورشلیم بودند برتری یافتم ولی آن را نیز بطالت میداند زیرا وقتی به زحماتی که کشیدم و مشقاتی که تحمل کردم می نگرم  در می یابم که تمامی آن بطالت بوده و در پی باد زحمت.

در ادامه مقایسه ای بین فرد حکیم و احمق دارد و درعین برتری حکیم بر احمق بیان میدارد که در نهایت مرد حکیم همانگونه خواهد مرد که مرد احمق و همه چیز بالتمام فراموش خواهد شد و در پایان این سوال را میپرسد : کیست که او را باز آورد تا آنچه را که بعد از او واقع خواهد شد مشاهده نماید؟

در ادامه در مورد بطالت تنهایی سخن میراند زیرا در تنهایی در هنگام سختیها کسی نیست که از تو دستگیری کند و تو را یاری رساند اما معتقد است که دو از یک بهتر است زیرا اگر یکی بیفتد دیگری او را کمک میرساند.

سلیمان معتقد است که هر چیزی را در این جهان زمانی است و انسان نباید خود را عامل کامیابی های خود بداند بلکه برای کامیابی او زمانی است همانطور که برای رنج و محنت اینچنین بوده است و زمان هر چیز که برسد  خدا آن را به بنده اش عطا میکند پس نه در رنج محنت شکایت کن و نه در کامیابی و سرور مغرور.

در باب بعدی سلیمان آدابی را بیان میدارد که شخص در حضور خدا باید رعایت کند.

اول اینکه در حضور خدا زیاد سخن مگوید زیرا آواز احمق از کثرت سخنان است.

دوم چون برای خدا نذر نمایی در وفای آن تاخیر منما زیرا که او از احمقان خشنود نیست.

پس آنچه نذر کردی وفا نما. بهتر است که نذر ننمایی از اینکه نذر نموده  وفا نکنی .

در این باب مباحث کمی سبقه اخلاقی پیدا میکند و باید ها و نباید هایی که در حضور خدا لازم است مطرح میشود که مسلما در نزدیکی به خدا  و شباهت به او مسلما تاثیر دارد .

همچنان در ادامه از بطالت ثروت سخن میراند و میگوید ثروتی که زیاد کنی و خود نتوانی از آن استفاده ببری بطالت است.

در پاراگراف بعد سلیمان از حکمت سخن میراند  اما نه از بطالت  آن بلکه اینبار از در تمجید حکمت در می آید در این باب گزاره های اخلاقی هم به چشم می خورد همچون :

به همه سخنانی که گفته شود دل خود را منه ، مبادا بنده خود را که تو را لعنت میکند بشنوی. زیرا دلت میداند که تو نیز بسیار بارها دیگران را لعنت نموده ای .

در قسمت بعد سلیمان از خواننده می خواهد که در مقابل حکم پادشاه خاضع باشد و حکم پادشاه را نگه دارد زیرا این به سبب سوگند خداوند است.

سلیمان عادل را مدح میکند و سعادتمندی را برای عادل میداند  و شریر را سعادتمند  نمی شمارد، اما بیان میدارد که آنچه برای عادلان واقع شود برای شریران نیز همان واقع شود و عاقبت امر هر دو می میرند و مدفون می شوند و از یادها می روند. پس این نیز بطالت است. در نهایت سلیمان شادمانی را مدح میکند و میگوید چیزی بهتر از این نیست که بخورد و بنوشد و شادی نماید و این در تمامی ایام عمرش با او باقی ماند.

او عاقبت امر همه را یک واقعه میداند و آن مرگ است که در نهایت همه زندگان به آن میپیوندند.در نهایت انسان را سفارش میکند که کاری کند که خشم پادشاه بر او برانگیخته نشود و چون برانگیخته شد مکان خود را ترک ننماید زیرا تسلیم خطاهای عظیم را           فرو می نشاند. سپس توصیه میکند که در جوانی خدا را بیاد آورید و شادمان باشید و جوانی را قبل از آنکه روزهای پیری و بلا برسد در یابید.

در قسمت انتهایی کتاب سلیمان اینچنین نتیجه میگیرد:

پس ختم تمام امر را بشنویم از خدا بترس و اوامر او ار نگاه دار چونکه تمامی تکلیف انسان این است. زیرا خدا هر عمل را با هر کار مخفی خواه نیکو و خواه بد باشد، به محاکمه خواهد آورد.

نتیجه گیری

در پایان میتوان چنین نتیجه گرفت که کتاب جامعه سلیمان یک کتاب اخلاقی خودآگاه نمیباشد، بلکه بیشتر کتابی حکمت آمیز و پند آمیز است که گاهی گزاره هایی اخلاقی نیز در بر دارد اما در سایه این حکمت ها و پندها یک روح کلی اخلاقی یا یک نتیجه اخلاقی در بر دارد که آن هم اطاعت از اوامر الهی می باشد و کسی را سعادتمند می داند که از اوامر او اطاعت نموده و اراده او را دنبال نماید.

روح کلی که بر متن حاکم است و نتیجه ای که از این پندها و اندرزها میگیرد اخلاقی است ولی در ابتدا با یک اخلاق سلبی آغاز میشود و درپایان اشاره ای هم به گزاره های اخلاقی ایجابی دارد.

والسلام علی من اتبع الهدی

محمد ابراهیم علیزاده

امروز کلاس اخلاق یهودی داشتیم.

قرار بود یکی از خانم ها کتاب دلاله الحائرین نوشته ابن میمون که یک فیلسوف یهودی است را بررسی کند.

ما می خواستیم بدانیم که آیا این کتاب یک رویکرد اخلاقی دارد یا خیر؟ اگر رویکرد اخلاقی دارد اخلاق توصیفی است یا اخلاق رفتاری؟ آیا اخلاق مورد بحث در این کتاب اخلاق دینی است یا سکولار؟ آیا در این کتاب نظام اخلاقی منسجم به چشم می خورد یا خیر؟

در ابتدا باید بیان کنم که این اثر فلسفی است و به هیچ وجه اخلاقی نیست.

ثانیا هدف از نگارش این کتاب تبیین غایات فرائض دین یهود است فرائضی که در ادبیات امروز به آن اخلاقیات می گوییم ولی خود یهود آن ها را پاره ای از شریعت میدانند و اخلاق نمی دانند.

ثالثا غایت شریعت اخلاق است نه امور اخلاقی بلکه فضائل و کمالات اخلاقی به عبارت دیگر دست زدن به احکام شرعی مبتنی به علم می باشد پس ابن میمون برای اینکه این علم را به انسان بدهد دست به تبیین غایات شریعت می زند.

مراد ابن میمون از اخلاق رفتار اخلاقی نیست بلکه  کمال اخلاقی است و از نگاه او تمام چیزهایی که امروزه ما می بینیم مثل احترام به پدر و مادر رفتار شرعی است.

تکامل اخلاقی تا حد دست یابی به یک تکامل فکری تقلیل یافته است.

ابن میمون تقلید از خدا را در صفت عدالت، نیکوکاری و محبت به همنوع

ابن میمون تلاش میکند اخلاق را مبتنی بر دستورات خدا بیان کند یعنی کتاب او مشتمل بر اخلاقی توراتی می باشد .

ابن میمون کمال اخلاقی را بر پایه اعتدال و میانه روی دنبال می کند.

به نام خداوند

امروز مهمان داشتیم

تعدادی از برادران مسیحی از آمریکا مهمان ما بودند.

آنها از فرقه‏‏‏‏‏های مختلف پروتستان از جمله کواکرها، منونایت و چند گروه دیگر بودند.

در ابتدا ما مرکز خودمان را به آنها معرفی کردیم و اهم فعالیت‏هایی که در مرکزمان صورت

می‏پذیرد را شرح دادیم.

بعد از آن هم استاد توفیقی، استاد انصاری‏پور و استاد قلیزاده به بحث و گفتگو  در مورد جایگاه صلح و عدالت در آیات قرآنی و روایات  پرداختند که البته مورد توجه میهمانان قرار گرفت و به تشویق استاد توفیقی از اساتید باسابقه مرکز پرداختند و البته ایشان نیز آنان را مورد تفقد قرار داده و از آنها تشکر نمود.

در ادامه میهمانان نیز به تبیین جایگاه صلح در دین خود پرداخته و اذعان داشتند که آنها نیز در سفرهای خود به دنبال برقراری صلح و آرامش در دنیا هستند.

جالب است که بدانیم که یکی از آموزه‏های مهم منونایت عدم شرکت در فعالیتهای نظامی است و آنان حتی از پرداخت قسمتی از مالیات که صرف فعالیتهای نظامی میشود خودداری میکنند.

همچنین از دیگر آموزه‏های آنان اینست که غسل تعمید در دوران کودکی را قبول ندارند و همه بزرگسالان را به تعمید یافتن مجدد دعوت میکنند.

بعد از پایان گفتگوها ایشان به بازدید از نقاط مختلف مرکز از جمله کتابخانه تخصصی و عمومی و کلاسهای دانشجویان پرداختند و دراین بین به گفتگو و آشنایی با دانشجویان پرداختند که البته این قسمت هم بسیار مورد توجه هم دانشجویان و هم میهمانان عزیز قرار گرفت.

در پایان ایمیل و آدرس بین ما و ایشان رد و بدل شد و با خاطراتی هر چند کوتاه ولی بیاد ماندنی از هم خداحافظی کرده و جدا شدیم.

منتظر عکسها و مطالب جالب دیگر در این باره باشید.